Lenda: Orixe da cuncha de Santiago

A Cuncha de Santiago    

             

A orixe da cuncha de Santiago remóntase a fai máis de mil anos. Os seus antecedentes son mesmo máis remotos: o ano 43, cando o Apóstolo Santiago foi degolado en Xudea.

Tempo despois os discípulos que lle acompañaban no seu regreso desde Galicia decidiron traerse de volta a Hispania o cadáver do santo a través do mar. Ao chegar á altura das illas Cíes . Na entrada da actual ría de Vigo! O barco que transportaba aos discípulos dirixiuse á costa, cara a un lugar chamado Bouzas. Advertiron que en a beira estaba a celebrarse nese momento unha voda.

O certo é que o pai da noiva - o Señor da localidade de Maia -  decidira citar na súa propiedade á familia do noivo, que viñera desde a localidade de Gaia.

Un dos xogos que estaban a celebrar durante a festa era o de “abofardar” que consistía en montarse a cabalo e galopar mentres o xinete impulsa ao aire unha bofarda ou lanza, para tratar de recollela antes de que esta caia no chan; algo moi difícil e que só pode conseguirse despois de moita práctica. Cando lle tocou a quenda ao noivo, o mozo lanzou a súa cana de tal modo que esta se desviou cara ao mar. O cabalista azuou á súa montura e introduciuse rapidamente no mar para non perder a bofarda pero o noivo e a bofarda acabaron afundíndose ante o espanto de todos os presentes.

Desaparecidos cabalo e cabaleiro, as testemuñas viron asombrados como ambos reaparecían máis lonxe, á beira dunha embarcación que se estaba achegando. Como se pode imaxinar, tratábase do barco que transportaba aos discípulos e o cadáver de Santiago.

Unha vez reposto polo susto, o intrépido cabaleiro dispúxose a saudar aos navegantes e deuse conta que tanto el como o seu cabalo tiñan moitas cunchas de vieira encima. O estaba recuberto de vieiras desde os pés ata o chapeu. Os discípulos de Santiago interpretaron semellante recibimento como un milagre indubidable e convidaron o noivo a subir a bordo. Mentres os participantes na voda esperaban expectantes, o mozo e os discípulos estiveron a falar do ocorrido. A resultas diso o mozo decidiu converterse ao cristianismo. Os discípulos interpretaron que ese milagre debería de ser perpetuado dalgunha forma polo cal decidiron que todos aqueles que fosen ir en peregrinación a venerar o corpo do apóstolo, deberían de levar unha cuncha de vieira con eles; así se creou o símbolo da cuncha de Santiago.

O noivo volveu a terra e contou o ocorrido aos invitados que viran os acontecementos desde a beira e esperaban intrigados. Varios deles converteríanse tamén ao cristianismo tempo despois.

Pola súa banda, os navegantes notaron un vento que os afastaba de terra e dirixíalles cara ao norte. Continuaron así navegando ata a ría de Arousa onde desembarcaron o corpo do Apóstolo e transportárono ata Iria Flavia (Padrón) onde o sepultaron.

As persecucións aos cristiáns en todo o Imperio motivaron que a tumba de Santiago fose esquecida. Ao redor do ano 813, un ermitán chamado Pelayo foi a ver a Teodomiro, bispo de Iria Flavia, para contarlle que vira unhas estrañas luces nun monte próximo á cidade.

O bispo mandou a unhas persoas investigar, e estas acabaron por atopar unha tumba cun corpo degolado que tiña unha cabeza debaixo do brazo. Sospeitando que puidese corresponder a algún santo, desde entón comezouse a venerar a sepultura.

O certo é que a vieira galega da lenda permaneceu como o símbolo da peregrinación a Compostela. A cuncha de Santiago que se pode ver nas insignias do camiño. Pódese ver a cuncha de Santiago en toda clase de representacións, desde os edificios ata indicacións, ademais da cuncha de santiago que todo peregrino debe de levar consigo durante o traxecto.

Texto de Ignacio Suárez-Zuloaga e ilustracións de Ximena Maier.

ACTIVIDADES.

Despois de ler detidamente a lenda investiga e contesta.

1-. Cantos anos ten a lenda da cuncha de Santiago?

2-.  Que festa se ía celebrasr en Bouzas?

3-. En que consistí o xogo de “abofardar”

4-.  Explica o milagre do Apostolo

5-. Que debería levar os peregrinos ?

6-. Investiga algo sobre as Illas Cies. (onde están, como se chaman, que tamaño teñen.......?

7-. Investiga sobre a vieira (que clase de animal é, como se cria, …... 

8-. Escribe a receita das vieiras á galega.